HAÇLI SEFERLERİ

Misafir

HAÇLI SEFERLERİ

Hıristiyanlık dininin peygamberi olan Hz. İsa Kudüs’te yaşamıştır. Bu
yüzden Kudüs ve çevresi Hıristiyanlık için kutsal topraklardır. Kudüs,
aynı zamanda Müslümanlar ve Yahudiler için de kutsaldır. Ancak, bu
topraklar, 636 yılında Halife Hz. Ömer döneminde, ünlü komutan Halid bin
Velid tarafından İslam devleti topraklarına katıldı. Avrupalı
Hıristiyanlar, Müslümanların elinde bulunan bu kutsal yerleri almak için
bir takım askeri seferler düzenlediler. Bu seferlere katılanlar
elbiselerinin ve kalkanlarının üzerinde bir haç işareti taşıdıkları için
bu seferlere Haçlı Seferleri” denmiştir.

Şimdi Haçlı
Seferlerinin nedenlerini sırasıyla inceleyelim. Siyasal Nedenler

Müslüman Araplar, Dört Halife ve Emeviler döneminde Suriye, Filistin
ve İspanya’yı ele geçirmişlerdi. Aynı zamanda, son derslerimizde
gördüğümüz gibi, Selçuklu Türkleri Anadolu’nun büyük bölümünü
Hıristiyanlık Bizans’ın elinden alarak devlet kurmuşlardı. Bu durum
Avrupalı Hıristiyanların sinirini bozuyordu. Ekonomik Nedenler

Avrupalılar çok eskiden beri doğudan gelen ipek, porselen ve baharat
gibi mallara çok ilgi göstermişlerdir. Ancak, o zaman dünyanın en büyük
ticaret yolları sayılan İpek” ve Baharat” yollarının denetimi
Müslümanların denetiminde bulunuyordu. Bazı Avrupalılar, bu Müslüman
ülkelerine giderek zengin olmak istiyorlardı. Dinsel Nedenler

Hıristiyanlar için Kudüs’e haç ziyareti yapmak kutsal bir görevdi.
Ancak, haç merkezinin Müslümanların elinde olması Hıristiyanların hoşuna
gitmiyordu. Haç görevini rahat yerine getiremediklerini düşünüyorlardı.
Avrupa’nın önde gelen Hıristiyanlık tarikatları önce devlet ve
derebeyler arasında barışı sağladılar sonra onları, Müslümanlarla
savaşmaya çağırdılar. Bu savaşı Hz. İsa ve Tanrı istiyor, Müslümanlarla
savaşmak en kutsal görevdir, bu savaşa katılanlar cennete gidecekler”
diye propaganda yaptılar. Ayrıca, Hıristiyanlık Bizans’ın Türk
akınlarından kurtulmak için diğer Hıristiyanlık ülkelerden iki de bir
yardım istemesi macera peşinde koşan Avrupalı prensleri ve şövalyeleri
savaşa katılmaya yönlendiriyordu.

Haçlı Seferleri toplam sekiz
tanedir. İlki 1096’da başlamış, en sonuncusu ise 1270 yılında
yapılmıştır. Bunlardan, şimdilik ilk dördü bizi ilgilendirdiği için
aşağıda onlardan söz edeceğiz. Birinci Haçlı Seferi (1096-1099)

Haçlı kuvvetleri Papa II. Urbanus’un tâlimatı uyarınca Ağustos
1096’da harekete geçtiler. Sefere Batı Avrupa krallarının hiçbiri
katılmadı. Fransalı (Frank) şövalyelerinin ağırlıkta olduğu haçlı ordusu
dört ayrı koldan yola çıktı. Yaklaşık 4 bin atlı ve 25 bin piyadeden
oluşan Haçlı kuvvetleri bir yıl içinde İstanbul’a (Konstantinopolis’e)
vardı. Bizans desteğini de alan haçlılar 1097’de İznik’i Anadolu
Selçuklularının elinden aldılar ve Bizans’a bıraktılar. Anadolu Selçuklu
Sultanı I. Kılıç Arslan’ın direnişi yüzünden Anadolu’yu büyük zorluklar
ve kayıplarla geçen Haçlılar, sekiz aylık kuşatma sonunda Haziran
1098’de Antakya’yı aldılar. Burada ortaya çıkan veba salgını yüzünden
aralarında papalık temsilcisi de olmak üzere yüzlerce Haçlı askeri öldü.
7 Haziran’da Kudüs’e ulaşdılar. Bir aylık bir kuşatma sonunda kenti
Fatımîlerden alıp Müslüman ve Yahudi halkı kılıçtan geçirdiler (1099).
Haçlılar Kudüs’te bir krallık, Urfa ve Antakya’da birer kontluk
kurdular. Böylece Haçlı seferleri Hıristiyanlar açısından başarı ile
sonuçlandı. Varlıklarını sürdüren bu devletlerden Urfa Kontluğunun daha
sonra Musul Atabeyi Nureddin Zengi tarafından ele geçirilmesi Hıristiyan
dünyasında büyük tepkilere yol açtı ve Papa 1145’de yeni bir Haçlı
seferi çağrısında bulundu. İkinci Haçlı Seferi (1147-1149)

II. Haçlı Seferi’nde Fransa kralı VII. Louis ile Alman imparatoru
III. Konrad da vardı. VII. Louis’den bir ay önce yola çıkan III. Konrad,
1147’nin sonlarında Anadolu Selçuklu sultanı I. Mesud tarafından
Eskişehir yakınlarında yenilgiye uğratıldı. İznik’e geri dönen Konrad
burada güçlerini VII. Louis’ninkilerle birleştirerek Kudüs’e doğru
tekrar ilerlediler. 1148’de Antakya’ya ve oradan da Kudüs’e ulaştılar.
Burada Haçlı komutanlarının katıldığı bir toplantıda Şam’a saldırı
kararı alındı ve 50 bin kişilik büyük bir ordu oluşturuldu. Ancak bu
sefer başarısızlıkla sonuçlandı ve yenileceklerini anlayan Haçlılar geri
çekildiler. Hıristiyan ahalinin çoğu kenti terk etmek zorunda kaldı.

II. Haçlı Seferini izleyen 25 yılboyunca Kudüs Krallığı varlığını
sürdü. Mısır’daki Eyyübi Kralı Salaheddin Eyyubî Kudüs’ün düştüğü haberi
Avrupa’da geniş yankılar uyandırdı. Papa VIII. Gregorius bir ferman
yayınlayarak yeni bir Haçlı Seferi çağrısında bulundu. Mayıs 1189’da o
zamana değin bir araya getirilen Haçlı kuvvetlerinin en büyüğünün
başında yola çıktı. Bu sefere Alman İmparatoru Frederik Barbaros, Fransa
Kralı II. Filip Ogüst ve İngiltere Kralı Arslan Yürekli Rişar
katıldılar. Selçukluları yenilgiye uğrattıktan sonra Mayıs 1190 Konya’ya
ulaştı. Anadolu Selçuklu Devleti hükümdarı II. Kılıç Arslan Haçlıların
transit geçişine izin verdi. Ama bir ay sonra Alman İmparatoru Frederik
Tarsus çayında yüzerken boğuldu ve öldü. İmparatorun ölümü Alman
ordusunun dağılmasına neden oldu. Kalan Haçlı birlikleri Fransa ve
İngiltere kralları önderliğinde Kudüs’e doğru ilerlemeyi sürdürdüler.
Önce Kudüs’ü sonra da Şam’ı almayı tasarlıyorlardı. Ancak Selahaddin
Eyyübi’yi yenemediler ve başarıla olamayarak ülkelerine geri döndüler.
Haçlıların bu seferdeki en büyük kazancı Kıbrıs’ın alınması olmuştu.
Ada, bundan sonraki Haçlı Seferlerinde üs olarak kullanıldı. Dördüncü
Haçlı Seferi

Papa III. Innocentius 1198’de IV. Haçlı Seferi
için bir ferman yayınladı. Fransız soylusu katılmıştı. Sefere katılacak
birliklerin Venedik gemileriyle taşınması kararlaştırıldı. Bunun için
Venediklilere belirli bir para ödenecek ve fethedilecek topraklar
Fransızlar ile Venedikliler arasında eşit olarak paylaşılacaktı. Ama
Haçlıların bir bölümü doğrudan Anadolu’ya gitmeyi yeğlediğinden 1202
yazında Venedik’e gelen Haçlı birlikleri beklenenden küçüktü. Haçlılar
Venediklere karşı borçlu durumuna düştü ve bu borcu kapatmak için
Macaristan’ın Zara kentinin ele geçirilmesinde Venediklilere yardım
etmeye karar verdiler. Kasım 1202’de Zara kenti alınarak Venediklilere
verildi. Bundan sonra Venedikliler tarafından, aralarındaki ticarî
rekabet yüzünden doğrudan Bizans üzerine yönlendirilen Haçlılar Nisan
1204’de Konstatinopolis’i ele geçirdiler ve yağmaladılar. Bizans
İmparatorluğunu yıkıp, yerine Latin İmparatorluğu’nu kurdular. Bizans
İmparatorluğu 1261 İznik’te sürdürmek zorunda kalacaktı. Müslümanlara
karşı başlatılmasına karşın amacından sapan IV. Haçlı Seferi, Bizans
İmparatorluğunun iyice zayıflamasına yol açtı.

Avrupalılar,
1270 yılına kadar dört tane daha Haçlı Seferi düzenledilerse de
yeterince başarılı olmadılar.

Haçlı Seferlerinin Hıristiyan ve
Müslüman dünyaları üzerinde büyük etkiler olmuştur. Ayrıca şunu
hatırlatmakta fayda var, 1999 yılı Birinci Haçlı Seferinin 900. yıl
dönümü. Yanlardaki resimler o dönemdeki haçlı askerlerini gösteriyor.
Haçlı Seferlerinin sonuçları

1- Haçlı Seferleri yüz
binlerce Müslüman ve Hıristiyanlık insanın ölümüne neden oldu.
2-
Hıristiyanlar başlangıçta başarı elde etseler de esas amaçalrına
ulaşamadılar.
3- Avrupa’da bir çok derebeylik. Yıkıldı yerine küçük
krallıklar kuruldu. Yani Avrupa’nın siyasal görüntüsü değişti.
4-
Bizans İmparatorluğu Haçlı Seferlerinden büyük zarar gördü ve zayıfladı.
5- Avrupalılar Haçlı Seferlerinden ekonomik bakımdan kazançlı çıktılar.
Deniz ticareti gelişti. Marsilya, Venedik ve Cenova gibi liman kentleri
zenginleşti.
6- Avrupa’da gemi yapımcılığı gelişti.
7-
Doğu’dan pusula, kağıt ve barut gibi şeyleri alan Avrupa’nın bilim ve
tekniği gelişti.
8- Haçlı Seferleri sonundan papanın ve kilisenin
prestiji azaldı.
9- Haçlı Seferleri sayesinde Müslümanlar ve
Hıristiyanlar birbirlerini daha yakından tanıma olanağı buldular.